Δείκτης Μάζας Σώματος: Τί είναι και τί μας δείχνει;

Ποιες είναι οι «φυσιολογικές» τιμές του;

Ο όρος Δείκτης Μάζας Σώματος αναπτύχθηκε από τον Adolphe Quetelet κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα με σκοπό να προσφέρει έναν πιο ακριβή υπολογισμό του σωματικού μας βάρους.

Πιο συγκεκριμένα, είναι ένας ιατρικός δείκτης αξιολόγησης, ο οποίος συσχετίζει το βάρος και το ύψος ενός ατόμου σε μία συνάρτηση, υπολογίζοντας με αυτόν τον τρόπο, αν το βάρος μας είναι υγιές σε σχέση με το ύψος μας.

Αποτελεί έναν απλό και αξιόπιστο δείκτη του σωματικού λίπους για τους περισσότερους ανθρώπους και χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει κατηγορίες βάρους που μπορούν να οδηγήσουν σε προβλήματα υγείας, συμβάλλοντας έτσι στη πρόληψη και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας αλλά και των παθήσεων που σχετίζονται με αυτή.

Πώς υπολογίζεται ο δείκτης μάζας σώματος;

Ο δείκτης μάζας σώματος, γνωστός και ως ΔΜΣ ή ΒΜΙ στα αγγλικά, ορίζεται ως το βάρος ενός ατόμου σε κιλά, διαιρούμενο με το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα.

Πιο συγκεκριμένα,

ΔΜΣ = Βάρος (Kg) / Ύψος² (m)

Για παράδειγμα, για ένα άτομο που ζυγίζει 70Kg και έχει ύψος 1,75m, ο ΔΜΣ ορίζεται ως εξής:

ΔΜΣ = 70Kg / (1,75m)² = 22,85Kg / m2.

Εάν τα μαθηματικά δεν είναι το δυνατό σας σημείο, υπάρχουν στο διαδίκτυο αμέτρητες εφαρμογές για τον αυτόματο υπολογισμό του ΔΜΣ όπως αύτη του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Η.Π.Α. (The Center for Disease Control and Prevention , U.S.)

Υπολογίστε το Δείκτη Μάζας Σώματος σας:

(επιλέξτε Metric πρώτα)

Τι σημαίνει όμως αυτός ο αριθμός;

Ο ΔΜΣ μας δίνει μια πρώτη εκτίμηση για τη διατροφική κατάσταση του ατόμου και μας βοηθάει να κατηγοριοποιήσουμε το άτομο αυτό βάση του βάρους του σε λιποβαρή, φυσιολογικό ή υγιές βάρος, υπέρβαρο ή παχύσαρκο.

Παρακάτω, μπορείτε να δείτε την κατηγοριοποίηση που έχει γίνει αποδεκτή από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας αναφορικά με τις τιμές του Δείκτη μάζας Σώματος για ενήλικες άνω των 18.

• Κάτω από 18.5 – Λιποβαρής
• Ανάμεσα σε 18.5 και 24.9 – Φυσιολογικό βάρος
• Ανάμεσα σε 25 και 29.9 – Υπέρβαρος
• Ανάμεσα σε 30 και 39.9 – Παχύσαρκος

Τι ισχύει για τα άτομα κάτω των 18;

Είναι φυσιολογικό τα παιδιά να έχουν διαφορετικές ποσότητες σωματικού λίπους ανάλογα με την ηλικία τους αλλά και ανάλογα με το φύλο τους. Έτσι, στα παιδιά και τους εφήβους, η κατηγοριοποίηση του ΔΜΣ ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία και το φύλο.

Στις ΗΠΑ, το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) έχει αναπτύξει πρότυπα διαγράμματα ανάπτυξης για αγόρια και κορίτσια ηλικίας 2-20 ετών που παρουσιάζουν τη διανομή των τιμών BMI σε κάθε ηλικία. Τα διαγράμματα αυτά είναι πολύ σημαντικά για την αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας, η οποία βρίσκεται σε έξαρση τα τελευταία χρόνια.

Τα άτομα ηλικίας κάτω των 18 ετών μπορούν να υπολογίσουν τον δείκτη μάζας σώματος τους εύκολα, στο παρακάτω link:

https://www.cdc.gov/healthyweight/bmi/calculator.html

Ισχύει όμως για όλους τους ανθρώπους η κατηγοριοποίηση αυτή;

Είναι γεγονός, πως ο ΔΜΣ δεν είναι ακριβής σε αθλητές και πολύ μυώδεις ανθρώπους καθώς οι μύες ζυγίζουν πολύ περισσότερο από το λίπος, με αποτέλεσμα να κατηγοριοποιηθεί ένα άτομο σε υψηλότερο ΔΜΣ, παρότι έχει υγιή επίπεδα σωματικού λίπους.

Επίσης, ο ΔΜΣ δεν είναι ακριβής σε εγκύους και θηλάζουσες γυναίκες και σε σωματικά αδύναμους ανθρώπους. Επομένως ο δείκτης αυτός δεν αποτελεί από μόνος του, διαγνωστικό εργαλείο για την υγεία ενός ατόμου, διότι λαμβάνει υπόψη μόνο τη σχέση βάρους προς ύψος και δεν συμπεριλαμβάνει τις εξής διαφοροποιήσεις:

• την ηλικία του κάθε ατόμου (με την αύξηση της ηλικίας λόγω αλλαγής σύστασης του σώματος αποθηκεύεται περισσότερο λίπος)
• το φύλο (οι γυναίκες τείνουν να έχουν περισσότερο σωματικό λίπος)
• το διαχωρισμό ανάμεσα σε μυϊκή και λιπώδη μάζα

Υπάρχουν άλλοι δείκτες που να είναι πιο αποτελεσματικοί;

Ο υπολογισμός του ΔΜΣ είναι μόνο ένας οδηγός για τη γενική υγεία σας. Η περιφέρεια μέσης, το επίπεδο σωματικού λίπους, η πίεση του αίματος, η χοληστερόλη, η φυσική δραστηριότητα, η αποχή από το κάπνισμα και το πόσο υγιεινή είναι η διατροφή σας είναι επίσης σημαντικά.

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο City του Λονδίνου λένε ότι η αναλογία μέσης-ύψους είναι σημαντικότερος δείκτης για την υγεία από τον Δείκτη Μάζας Σώματος. Οι επιστήμονες, με επικεφαλή την Μάργκρετ Άσγουελ, λένε πως η περίμετρος της μέσης πρέπει να είναι μισή από το ύψος ενός ατόμου. Ο «κανόνας του μισού» ισχύει ανεξάρτητα από φύλο, ηλικία και εθνικότητα. Η μέση θα πρέπει να μετρηθεί στο ύψος του ομφαλού και εφ’ όσον βρεθεί μισή ή μικρότερη απ’ ό,τι το ύψος, μπορεί να αναμένει κάποιος πως άνετα θα υπερβεί τα 80 του χρόνια, που χονδρικά είναι ο μέσος όρος ζωής στη Δύση. Αν όμως υπερβαίνει το 50% του ύψους, το προσδόκιμο επιβίωσης θα είναι χαμηλότερο.

Το πιο σημαντικό από όλα όμως, πέρα από τους δείκτες και τις μελέτες είναι να λάβουμε υπόψιν μας τις ιδιαιτερότητες κάθε ατόμου. Γι’ αυτό, είναι σημαντικό να συμβουλευτούμε έναν ειδικό, ο οποίος θα αξιολογήσει τον τρόπο ζωής μας και τη διατροφή μας, το ποσοστό λίπους του σώματός μας, και σε συνδυασμό με τον υπολογισμό του δείκτη μάζας σώματος, θα μας δώσει μία ολοκληρωμένη εικόνα αναφορικά με την αξιολόγηση του σωματικού μας βάρους.

Γιατί είναι όμως τόσο σημαντικά όλα αυτά; Ποιες είναι οι συνέπειες της παχυσαρκίας για την υγεία;

Σύμφωνα με το www.onmed.gr η παχυσαρκία ευθύνεται για πάρα πολλές παθήσεις όπως:

• Υψηλή αρτηριακή πίεση
• Υψηλή LDL χοληστερόλη, χαμηλή χοληστερόλη HDL, ή υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων (δυσλιπιδαιμία)
• Διαβήτης τύπου 2
• Στεφανιαία νόσος
• Οστεοαρθρίτιδα
• Άπνοια ύπνου
• Χρόνια φλεγμονή και αυξημένο οξειδωτικό stress
• Μερικοί καρκίνοι (ενδομητρίου, του μαστού, του παχέος εντέρου, του νεφρού, της χοληδόχου κύστης, και του ήπατος)
• Χαμηλή ποιότητα ζωής
• Διάφορες ψυχικές ασθένειες (κλινική κατάθλιψη, άγχος, ψυχικές διαταραχές)
• Δυσκολία στη κίνηση – σωματική δραστηριότητα.

Υπάρχουν λύσεις για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας;

Υπάρχουν πολλά μικρά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να διατηρήσετε το ΔΜΣ μέσα στην κατηγορία του φυσιολογικού βάρους. Ξεκινήστε από τη διατροφή σας, τις καθημερινές σας συνήθειες και γενικότερα τον τρόπο ζωής σας.

• Υιοθετήστε ένα υγιεινό, εβδομαδιαίο πρόγραμμα ισορροπημένης διατροφής. Προσπαθήστε να βάλετε στη διατροφή σας πολλά φρούτα, λαχανικά, πρωτεΐνες και τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες. Επίσης προσπαθήστε να καταναλώνετε όσο λιγότερη ποσότητα γίνεται από τροφές με πολλά λιπαρά και ζάχαρη. Διαχειριστείτε τις «μερίδες του φαγητού». Σερβίρετε στο πιάτο σας μια ικανοποιητική, ελεγχόμενη ποσότητα, χωρίς να το ξεχειλίσετε. Μπορείτε να πάρετε ιδέες για 5 τροφές που βοηθάνε στην απώλεια λίπους.
• Ασκηθείτε. Ξεκινήστε δραστηριότητες, οι οποίες βελτιώνουν την καρδιακή σας υγεία κι αναπνοή, όπως είναι η αερόβια άσκηση. Ήρθε η ώρα να βάλετε την γυμναστική ακόμα και στην καθημερινότητά σας. Προτιμήστε να πάτε με πόδια σε κοντινές αποστάσεις. Το γρήγορο περπάτημα είναι ιδανικό για την καύση του λίπους. Εάν έχετε χρόνο ξεκινήστε κάποιο hobby! To Crossfit , το Indoor Cycling (η αλλιώς spinning) , οι πιλάτες & το Functional Training αποτελούν μερικές απο τις πιο hot και πιο αποτελεσματικές μεθόδους προπόνησης! Εάν πάλι είστε πιο κλειστοί τύποι, υπάρχει πάντα και η δυνατότητα για γυμναστική στο σπίτι με έναν εξειδικευμένο personal trainer!

Μην διστάζετε, κάντε το βήμα τώρα και απολαύστε και εσείς τα οφέλη και την αξία ενός λειτουργικού και ισορροπημένου σώματος! Θωρακίστε τον οργανισμό σας, προλαμβάνοντας παθήσεις που μπορούν να αποφευχθούν απλά τηρώντας ένα σωστό πρόγραμμα διατροφής και άσκησης και σύντομα θα δείτε την αυτοπεποίθηση και την ψυχολογία σας στα ύψη!